Gedrieën suizen ze de passo Vivione af. De regen slaat hen keihard in het gezicht. De petjes onder de helmen bieden nauwelijks nog bescherming tegen de inkomende nattigheid. Hun wielerkleding is doordrenkt van ijskoud regenwater. De ogen zijn strak gericht op de komende haakse bochten. Strak omklemmen de handen de remgrepen. Klaar om hard af te remmen en strak bij te sturen. Sneller en sneller gaat het. De voorste duikt in een kamikaze houding naar beneden. Een combinatie van parcourskennis, ervaring, durf maar bovenal techniek.
De ploegleider van LPR brakes, oud-renner en etappewinnaar in zowel Tour als Giro, Giovanni Fidanza, is ’s ochtends een gelukkig man. Het regent en met een etappe als deze biedt dat een prachtige kans om de nummer zes van het algemeen klassement, zijn kopman Danilo di Luca, een aantal plaatsen te laten stijgen of wellicht de roze trui over te nemen. Na een kort overleg met collega ploegleider Manzoni en de kopman zelf wordt het plan voor de dag gesmeed en beklonken.
De 99-jarige Giro d’Italia start op 10 mei in het Siciliaanse Palermo en finisht op 1 juni in Milaan. Meest in het oog springend zijn de etappes met finish op de Alpe Pampeago, Passo di Fedaia, een klimtijdrit op de Plan de Corones en de een-na-laatste etappe over de Gavia en Mortirolo. De 18de etappe voert over het parcours van het wereldkampioenschap later in het seizoen in Varese. Ook zal er flink tegen de klok in moeten worden gereden - 104 kilometer - verdeeld over een ploeg, klim en twee reguliere tijdritten.
Een spervuur van demarrages kenmerken het begin van de negentiende etappe van de Giro d’Italia 2008. Startplaats van - deze vier sterren aangeduide etappe - was Legnano, een stad ten noordwesten van Milaan in de regio Lombardije. De etappe voert de renners via Bergamo, het Iseo meer naar de eerste tussensprint van de dag in Boario Terme - een kuuroord in het noorden van de provincie Brescia. Bij het stadje Forno Allione worden de renners op de eerste klim van de dag getrakteerd: de Passo del Vivione. De Vivione is een klim van bijna twintig kilometer lang met een gemiddeld stijgingspercentage van 6,9%. De top ervan ligt op 1828 meter boven zeeniveau. In de de beklimming schuilt niet het gevaar van de dag maar juist in de afdaling tijdens deze apocalyptische omstandigheden; een smalle, steile en kronkelige afdaling. Zeer geschikt voor uitstekende afdalers en durfals. Zeker in deze omstandigheden. Laat Fidanza daarvoor nou een troefkaart bij uitstek achter de hand hebben.
De ronde van Italië kent een bijzondere aanloop. In het voorjaar van 2008 speelt een groot conflict tussen UCI enerzijds en een aantal organisatoren zoals de RCS (o.a. Giro, Ronde van Lombardije en Milaan-San Remo) en ASO anderzijds (o.a. Tour, Parijs-Nice en Luik-Bastenaken-Luik). Onderwerp van de strijds is de UCI Pro Tour, het geesteskindje van de inmiddels ex-voorzitter Hein Verbruggen en kalender met de belangrijkste wielerwedstrijden in het jaar. De UCI roept de teams op om Parijs-Nice in het vroege voorjaar te boycotten, nadat de ASO het team Unibet weigert aan Parijs-Nice te laten deelnemen. De UCI accepteert deze uitsluiting niet, daar Unibet veel geld heeft betaald voor de rechten om in alle wedstrijden van de Pro Tour te mogen starten.
Ook het Kazachse Team Astana wordt toegang tot de Giro ontzegd. Tijdens de turbulent verlopen Tour de France van 2007 wordt Astana kopman Alexandr Vinokourov betrapt wordt bloeddoping. Daarop wordt het inmiddels vernieuwde team met Johan Bruyneel als manager en enkele toppers als Contador, Leipheimer en Klöden niet uitgenodigd voor de Tour van 2008. Saillante details zijn de winst van dezelfde Contador in de Tour van 2007 en het winnende team Discovery Channel (opvolger US Postal cq Lance Armstrong) ter ziele gaat en grotendeels opgaat in het vernieuwde team Astana. In navolging van de Tour en de oorlog tussen UCI en de grote organisatoren, ontzegt ook de organisator van de Giro het team toegang tot de Ronde van Italië. In de weken voorafgaand aan de Giro druppelt het gerucht binnen dat Astana toch kan meedoen aan de Giro, mits het al haar toppers opstelt. Zo gebeurt het dat Andreas Klöden, Levi Leipheimer en Alberto Contador hun opwachting bij de start in Palermo maken. Ploegleider en manager Johan Bruyneel vertelt de media dat zijn grootste ster Contador van het strand moest worden afgehaald.
Na 51 kilometer rijden worden de eerste contouren van de etappe zichtbaar. Ermeti van LPR tekent voor de ontsnapping van de dag. Zijn companen voor de dag zijn de Quickstep Rus Alexander Efimkin, Steven Cummings van Barloworld, Constantin Siutsou van Team Highroad, Nicki Sorensen van CSC en de meest gevaarlijke van het stel is de 27 jarige ex-pistier Vasil Kiryienka. Gezamenlijk beklimmen zij de beboste flanken van de Vivione. De groep van zeven krijgt een vrijgeleide van het peloton, dat door de Astana’s van rozetruidrager wordt gegangmaakt. Hun voorsprong loopt op tot maximaal 21 minuten. Door het weer, het naderende einde van de Giro, de zware etappe van morgen én de lengte van de etappe zoekt een groot deel van het peloton beschutting bij elkaar in de bus.
Contador rijdt een attente Giro tot dan toe. Hij is bepaald niet in topvorm, waardoor een zevental renners nog aanspraak mag maken op de eindzege. De naaste bedreiger van Contador is de 25-jarige Ricardo Ricco. De in Modena geboren Italiaan is vanwege zijn uitspraken en houding niet erg geliefd binnen het peloton. Zijn eigen imagovorming, hij heeft zichzelf de bijnaam ‘de cobra’ gegeven, spreekt ook tegen. De cobra, zo had hij bedacht, kijkt zijn tegenstander diep in de ogen voordat hij definitief toeslaat. Dat leidde in de ronde van Catalonië van dat jaar tot een hilarische samenloop met Rabobank renner Laurens ten Dam. Op de laatste klim van de dag keek Ricco zijn tegenstanders diep in de ogen en sloeg toe. Iedereen behalve de nuchtere Noord-Hollander Ten Dam lag eraf. Nogmaals keek hij Ten Dam in de ogen. Een spoedige dood zou volgen. Ten Dam volgde. Sterker nog, hij nam over van de Italiaan. Dit duldde de eigengereide Italiaan niet. Nogmaals werd Ten Dam diep in de ogen gekeken. Dientengevolge keek Ricco niet uit en belandde tot grote hilariteit van zijn collega’s in de greppel.
Contador is gespannen. Hij zit met de meeste favorieten in het uitgedunde peloton. Enkel de voor Rabobank rijdende Rus Mentsjov is wat op achterstand gekomen. Zoals veel renners houdt de Spanjaard niet van slecht weer. Deze etappe baart hem echter de minste veel kopzorgen. De dag van morgen. Daar ziet hij tegenop. De Gavia en daarna de moordende Mortirolo zijn geduchte tegenstanders. Op de rustdag heeft Contador deze etappe vanuit de ploegleiderswagen al minutieus verkend. Twee ploeggenoten houden inmiddels het tempo in de afdaling en het tussendeel naar de passo Presolana hoog. Eén van de twee ploeggenoten is de Duitser Andreas Klöden, met recht een luxeknecht voor Contador.
Op 10 mei start de 91ste uitvoering van de Giro d’Italia in het Siciliaanse Palermo met een ploegentijdrit gewonnen door het Amerikaanse Slipstream-Chipotle, waardoor voor het eerst sinds 1988 na Andrew Hampsten een Amerikaan, Christian Vandevelde, het heilige roze aan mag trekken. Het team rijdt zo hard dat het zelfs tijdritspecialist David Millar in de laatste kilometers overboord kiepert. In datzelfde team rijdt ook de Giro winnaar van 2012 - Ryder Hesjedal - rond. Daags erna wordt Vandevelde uit het roze gereden door Franco Pellizotti, die de trui enkele dagen om zijn schouders zal dragen. Een opmerkelijke gebeurtenis vindt plaats tijdens de vijfde etappe, waar vijf renners strijden om de dagzege. Eén van de vijf - en de waarschijnlijk meest kansrijke - is de van een dopingschorsing teruggekeerde David Millar. In het zicht van het spandoek van de ultimo chilometro zet hij aan om onmiddellijk met een gebroken ketting tot stilstand te komen, waarna de fiets met een mooie boog over de hekken de berm in wordt gegooid. Pavel Brutt - ontsnapper met dienst deze Giro - wint de etappe.
Het snel en alle risico’s nemende dalende trio heeft inmiddels een voorsprong van twee minuten op het peloton met daarin alle kanshebbers voor de roze eindzege in Milaan. Hun achterstand op de koplopers schommelt rond de tien minuten. De drie, allen Italianen, zijn niet de minsten, getuige hun bijnamen: de haai, de valk en de killer. Het plan van ploegleider Fidanza werkt. De beste daler van het peloton door zijn geboortestreek de afdaling laten leiden voor zijn kopman. Tijdens de moeilijke afdaling van de Vivione heeft de killer van Spoltore het lastig om het wiel van tweevoudig Giro winnaar, Paolo - il falco - Savoldelli te houden. De derde van het trio is zijn opvolger qua daalkunsten, de Siciliaan Vincenzo Nibali. In het tussenstuk naar de Presolana rijden de drie door de geboortegrond van de valk. In een weiland siert een nest met de tekst: il nido del falco. Het valkennest. Op één van de huizen staat: ‘Savo la nonna è quis’. ‘Oma is thuis’. Savoldelli heeft weinig erg in de geschreven morele steun. Niet meer in staat om een grote ronde te winnen geeft hij alles voor zijn kopman. De tank is echter bijna leeg. Het tweede plan van Fidanza dient zich aan; Ermeti heeft zich inmiddels laten terugzakken uit de kopgroep en is in staat om een tijdlang de gaskraan open te draaien om zo voor zijn kopman te werken.
Na de zesde etappe met finish in Peschici wisselt het roze van schouder. Italiaans kampioen Giovanni Visconti, rijdend voor het Belgische Quickstep, pakt net genoeg tijd om zijn driekleur te wisselen voor het roze. Opmerkelijk gegeven is dat hij in dezelfde tijd staat in het algemeen klassement als de Duitser Matthias Russ. De dagen erna vergroot Visconti zijn voorsprong op de Duitser en zijn er overwinningen te noteren voor onder meer de sprinters Danielle Bennati en Mark Cavendish. De tiende etappe, een individuele tijdrit van 36 kilometer van Pessara naar Urbino, wordt gewonnen door Marzio Bruseghin kort gevolgd door Alberto Contador. Deze uitslag brengt de Spanjaard in pole position om spoedig het roze van de Italiaanse Quickstepper over te nemen. Als de Giro de Dolomieten intrekt trekt een andere Italiaan de aandacht. Zowel de etappe met finish op Alpe di Pampeago als de passo di Fedaia worden door de kleine pocketklimmer Emanuele Sella gewonnen. Op de Fedaia neemt Contador de roze trui over. Het Dolomieten drieluik wordt afgesloten met een klimtijdrit op de Plan des Corones (Kronplatz). Ook hier wint een Italiaan. Franco Pellizotti, de dolfijn van Bibione, finisht kort voor wederom Sella. Daags voor de etappe van vandaag rijden de renners over het parcours in Varese waar later in het jaar de wereldkampioenschappen worden verreden. Allesandro Ballan, niet aanwezig in deze Giro, mag de regenboogtrui er aantrekken.
De Presolana betekent de zwanenzang van de valk. Uitgeput lost hij nadat zijn kopman Danilo di Luca met zijn bekende korte, vinnige stijl een demarrage heeft geplaatst. Nibali kan met moeite volgen. In de kopgroep maakt Kiryjenka een klassieke fout, de ketting ligt gekruist, waardoor de Wit-Rus van de fiets moet. De rest van de groep lijkt te wachten. De voormalige Sovjet sluit spoedig aan, om daarna de uitval van Quickstepper Jefimkin te gebruiken om iedereen uit het wiel te rijden. Spoedig wacht Jefimkin hetzelfde lot. Savoldelli laat zich door de groep Contador opslokken. Drie maanden later hangt hij zijn rijwiel aan de wilgen en treedt in 2010 in dienst van de RAI als wielercommentator op de motor. Het CONI (Italiaans Olympisch comité) schorst hem in 2014 voor zes maanden, vanwege het werken met dopingdokter. Michele Ferrari, en het gebruik van verboden middelen. In het USADA rapport over Lance Armstrong wordt hij in verband gebracht met de bekentenissen van ‘rijder 1’.
Om hangen en wurgen is Nibali in de afdaling van de steile Presolana in het wiel van de Di Luca gekomen. In de groep der favorieten rijdt Klöden nog steeds aan de leiding. Voor iedereen wacht de laatste klim naar het skidorp Monte Pora in de Lombardische Alpen. Niet eens een lastige klim over vijf kilometer aan 8% gemiddeld, maar na deze moordende etappe in deze omstandigheden zwaar voor een ieder.
Aan de voet van de slotklim, in het dorpje Bratto, doet Contador het voorzichtig aan op de keitjes. Nog altijd rijdt de moedige Klöden op kop van het groepje. De slotklim is begonnen. Niemand van de favorieten kan zich nog schuil houden, anders wint Di Luca de Giro na 2007 voor de tweede maal. Voor de achterop geraakte Simoni is het over. Met moeite kan hij zijn coupe de pedale vinden. In de groep worden letterlijk en figuurlijk de jasjes uitgedaan.
Di Luca heeft inmiddels de Haai van Messina laten zwemmen en vindt met zijn driftige pedaalslag zijn ritme. Hij weet nog niet dat hij aan het einde van dit jaar voor vier maanden geschorst gaat worden vanwege zijn contacten met de Italiaanse dopingarts Santuccione. Deze schorsing weerhoudt hem er niet van doping te blijven gebruiken. In de Giro van 2009 vecht hij een verbeten duel uit met Denis Menchov, die hem uiteindelijk verslaat, waarna een positieve dopingtest op de Epo variant Cera hem definitief uitschakeld. Dat de killer van Spoltore onverbeterlijk in zijn doping gedrag blijkt te zijn, komt in de Giro van 2013 naar voren. Rijdend voor de kleine ploeg Vini Fantini blijkt de attractieve renner wederom positief te testen op epo. Zijn carrière zit er nu definitief op. In zijn jacht op de Giro titel 2008 bedraagt zijn voorsprong op de groep maglia Rosa nu 2”15.
Met nog vijf kilometer demarreert Contador. De groep hangt in zijn wiel. Sella is de volgende klant. Vuurwerk op de flanken van de monte Pora. Onmiddellijk geeft Sella er wederom een snok aan. Ditmaal volgt Ricco met Contador als tweede. Later in dat seizoen zal Contador de Vuelta winnen. Hij weet dan nog niet dat hij in het seizoen 2009 gezelschap zal krijgen van Lance Armstrong. Deze zorgt ervoor dat er binnen de Tourploeg van Astana verdeeldheid komt te heersen, waardoor de trotse Spanjaard welhaast alleen komt te staan. Het weerhoudt hem er niet van de Tour van 2009 te winnen alsmede de editie van 2010. Deze wordt hem een jaar later afgenomen vanwege...doping. In zijn bloed wordt een percentage Clenbuterol gevonden. Contador wijdt het aan de Spaanse biefstuk, maar wordt in het ongelijk gesteld. De Luxemburger Andy Schleck krijgt deze editie op zijn naam. Na zijn dopingschorsing wint hij in 2012 op prachtige wijze en voor de tweede maal de Vuelta. Nu krijgt hij het moeilijk. Zijn ‘gebrekkige’ conditie speelt hem parten. Sella zigzagt over de weg. In het uitgedunde groepje volgen Menchov en Van den Broeck.
Met nog vier kilometer te rijden plaatst Ricco zijn beslissende demarrage. Contador breekt en kan ook het wiel van Sella, die over hem heen komt, niet houden. De witte trui van Ricco verdwijnt zienderogen uit het zicht. Helaas voor Ricco verdwijnt hij niet uit het zicht van de dopingcontroleurs. In de Tour van dat jaar wint de Cobra op schitterende wijze de etappe naar Super Besse en herhaalt dat in de etappe naar Bagnères de Bigorre, waar hij een staaltje hardfietsen op de Aspin etaleert. Voor de start van de twaalfde etappe wordt Ricco door de Franse politie uit de ploegbus van Saunier Duval gehaald. Voor het CONI verklaart hij Cera te hebben gebruikt. Hij wordt voor twee jaar geschorst, maar deze wordt met vier maanden ingekort vanwege zijn hulp aan de Franse dopingautoriteiten. In dienst van het Nederlandse Vacansoleil DCM dient hij zichzelf een verkeerde bloedzak toe, waarna hij in het ziekenhuis wordt opgenomen. Het CONI zal hem voor twaalf jaar schorsen. In april 2014 wordt hij opgepakt vanwege handel in doping. Triest einde van een interessante en attractieve renner.
Ricco martelt keer op keer zijn pedalen. Contador kiest zijn eigen tempo. Sella en Pellizotti volgen de Madrileen. Terwijl de favorieten strijden om de Giro, finisht de wereldkampioen puntenkoers Kiryjenka en wint na heel wat tegenslag in het begin van deze ronde én na twee keer een tweede plaats te hebben behaald de etappe. Saillant detail; hij rijdt voor Tinkoff, de latere werkgever van Alberto Contador. De Wit-Rus zal later nogmaals zegevieren in de Giro’s van 2011 en 2015, én in de Ronde van Spanje in 2012. In 2015 wordt hij wereldkampioen tijdrijden bij de profs in Richmond. Momenteel rijdt hij voor Britse Sky formatie van Tourwinnaar Froome.
De strijd voor de roze trui ligt volledig open. Met zijn handen in de beugels rijdend, lijkend op zijn grote idool Marco Pantani, ramt Riccò de secondes achterstand op Di Luca eraf. De groep Contador volgt op een halve minuut. Inmiddels haalt de Killer van Spoltore de een na de andere overblijver van de kopgroep in, perst er een majestueuze sprint uit, laat Jefimkin op het eind achter zich en finisht op 4”36 als tweede en strijkt daarmee 12 seconden bonificatie op. Jefimkin wordt derde en neemt de laatste boni seconden met zich mee. Het wachten is nu op de ontketende Riccò. Wie pakt roze?
Op 5”44 finisht de Cobra en verslaat daarmee in ieder geval Di Luca in de strijd om het roze. Wat doet Contador, die nog steeds in dezelfde groep met Pellizoti, Van den Broeck, Sella, Pozzovivo, Bruseghin en Menchov rijdt? De Spanjaard heeft het zwaar, maar wordt door zijn groepsgenoten de kop opgedrongen. In het zicht van de finish dendert de hele groep over de Madrileen heen. Amechtig bijt hij zich vast, houdt het laatste wiel en finisht op 6”22.
In de finish tent heeft Di Luca last van de welbekende 1500 meter kuch en hoest bijkans de longen uit zijn lijf. Contador komt aarzelend binnen. Twijfels over het behouden van de trui. Dan wordt het duidelijk. Riccò smijt een handdoek weg en is kwaad. Hij staat op vier seconden van het roze. Di Luca volgt op 21 seconden van de Spanjaard. De Giro ligt met de zware etappe van morgen helemaal open.
Daags na de geweldige etappe volgt een verschrikkelijke rit over de Gavia en Mortirolo met finish in Tirano. Contador slaagt erin om zijn roze trui te behouden. Hij finisht als vijfde achter Sella, Simoni, Rodriquez en Ricco. Opvallend dat de onlangs gestopte Joaquim ‘Purito’ Rodriquez de ‘gedopeerden’ goed kan volgen. Wat zegt dit over Purito?
De laatste etappe is een individuele tijdrit, die door Marco Pinotti wordt gewonnen voor tijdrijder Tony Martin. Contador wordt 11de en wint de Giro met 1:57 voorsprong op de nummer twee Riccardo Riccò. De bergtrui wordt aan Emmanuele Sella uitgereikt. Hij wordt op 5 augustus 2008 betrapt op het gebruik van CERA, een epo variant, tijdens deze ronde, waardoor hij zijn bergtrui en etappeoverwinningen kwijtraakt. Een nieuwe bergkoning voor deze prachtige editie is tot op heden niet uitgeroepen. Waarschijnlijk zal dit immer zo blijven.
Bijna alle betrokkenen in deze terugblik op de 18de etappe van de Giro van 2008 worden later op doping betrapt en/of geschorst: Contador, Di Luca, Ricco, Sella, Menchov, Leipheimer, Pellizotti. Slechts winnaar Kiryjenka, Van den Broeck, Nibali en Klöden ontspringen de dans der valsspelers. Simoni is al eerder geschorst geweest.
Bronnen:
- Karsten Kroon: Kronieken, Amstel Sport, ISBN 978 9048 200 221
- Wikipedia
- Giro d’Italia website
