Monument

Tweeëntachtig doorkomsten telt dit monument van de Tour de France. Grote winnaars zoals Coppi, Bartali, Robic, Fuentes (vier maal), Bahamontes, Eddy Merckx passeerden als eerste de 2115 meter hoge top. Toch telt de Tourmalet slechts twee aankomsten bovenop. In 1974 wint de Spanjaard Gonzalo Aja en in 2010 de Luxemburger Andy Schleck met een ik-maak-mijn-doorrij-actie-van-de-Balès knipoog van Contador goed. De eerste doorkomst van de Tourmalet vindt in 1910 plaats. Het is de Fransman Octave Lapize, die heftig fulminerend, de top als eerste Tourrenner neemt. 'Jullie zijn moordenaars, ja moordenaars!' roept hij vol overgave richting tourdirecteur Henri Dèsgrange en zijn gevolg. De krullenbol zoals zijn bijnaam luidt wint de etappe, die 326 kilometer lang was. In de Eerste Wereldoorlog wordt Lapize piloot in het Franse leger. Hij wordt door Duitse gevechtsvliegtuigen neergehaald en overlijdt in een ziekenhuis aan zijn verwondingen. Op de top van de Tourmalet hangt een gedenkplaat ter nagedachtenis aan de Franse held Octave Lapize.

Het is een uur rijden om vanaf Aire du Temps naar de startplaats van de klim van de Tourmalet te geraken. Ik parkeer de auto in het dorpje Campan, vlakbij de grote stad Bagnères-de-Bigorre. Vanuit hier loopt de col over een brede en drukke weg door weilanden en akkers naar het officieuze begin van de klim in Saint Marie de Campan. Ik voel me slecht. Mijn benen doen zeer van de dagen ervoor, het is ontzettend warm, het verkeer raast langs me heen. 'Omdraaien, opgeven en stoppen,' fluistert het duiveltje op mijn schouder. Een korte beschaduwde afdaling doet het demoontje van mijn schouder af de berm in tuimelen. Deze col zal en moet ik op mijn lijst bijschrijven! 'Rustig aan' fluister ik mezelf in. 'Het is maar training,' stel ik mezelf vervolgens gerust. Het oppeppen doet me goed. Twee wielrenners geraken tot op mijn achterwiel. Het eerste steile stuk doet me lichtjes versnellen. De twee moeten lossen. Moraal kicks in!

'Anger is a gift' uit het nummer Freedom van de Amerikaanse band Rage against the machine moet hier ergens in een rots gekerfd staan. In de voorbereiding op de Tour van 2004 bepaalt en besluit Lance Armstrong bij dit 'monument' de gashendel open te draaien. De eerste bergetappe van deze Tour zal in La Mongie finishen. Anger is a gift; typerender voor de mens Armstrong kan het niet zijn. Nadat zijn knechten flink gang maken tijdens de twaalfde etappe schakelt de boss op en rijdt weg uit de groep der favorieten. Slechts de Italiaan Ivan Basso kan volgen en zal uiteindelijk de etappe winnen. Jan Ullrich, mede favoriet voor de eindzege, heeft het zwaar. Tyler Hamilton is inmiddels afgestapt. Achteraf blijkt dat weggegooide bloedzakken van de Spaanse dopingdokter Fuentes debet zijn aan het falen van zijn klant Ullrich. Opmerkelijk feit is dat Ivan Basso, ook cliënt van de Spaanse medicus, wel sterk rijdt. Hoe hij aan vers bloed is gekomen, zal nog lang tot de diepste geheimen van de sport behoren.

De weg slingert zich, zonder haarspeldbochten, het bos in. Verrukkelijk koel is het hier. Ondanks de hoge percentages van acht tot tien procent gaat het klimmen me steeds beter af. In enkele bochten klatert een waterval. Het water zorgt voor de broodnodige verkoeling. Het skidorp La Mongie nadert. Ik rijd in naar uitlaatgas stinkende halfopen tunnels. Een renner nadert, passeert me, ik twijfel maar haak mijn wagonnetje resoluut aan. Tezamen rijden we het skidorp binnen. Nog vier kilometer klimmen geven het bord naast de weg én mijn Garmin aan. De weg blijft hier met negen procent stijgen. De boomgrens ligt ver onder me. Verderop zie ik de top en het station van de Pic du Midi de Bigorre, een op 2877 meter hoog gelegen observatorium waar sinds 1880 het heelal wordt bestudeerd. Vlekken sneeuw sieren de rotswanden. Ik denk een oude gletsjer te onderscheiden.

De laatste kilometers zijn aangenaam zwaar maar ik kan een redelijk tempo handhaven. De temperatuur is hier aangenaam in tegenstelling tot in het dal. De wind doet mijn bezwete lichaam verkoelen. Nog een paar bochten en ik sta eindelijk boven. Ik heb een monument aan mijn lijst toegevoegd.

Monument Jacques Goddet, tourdirecteur na Desgrange

Uitzicht naar de andere zijde van de Tourmalet